Fontanny miejskie od wieków odgrywają kluczową rolę w przestrzeni miejskiej. Ich walory estetyczne oraz funkcja społeczna – jako miejsca spotkań, relaksu czy ochłody – sprawiają, że są one nieodłącznym elementem życia w mieście. Jednak wiele z nich wciąż pozostaje niedostępnych dla osób z niepełnosprawnościami. W dzisiejszym społeczeństwie stajemy przed wyzwaniem projektowania przestrzeni publicznych tak, by były one przyjazne dla wszystkich, niezależnie od ograniczeń fizycznych czy sensorycznych.
W nowoczesnym podejściu do projektowania miejskich przestrzeni publicznych, dostępność i inkluzywność stanowią fundamenty. Dostępność oznacza możliwość swobodnego korzystania z danej przestrzeni przez osoby z różnorodnymi niepełnosprawnościami. Z kolei inkluzywność idzie o krok dalej, zakładając, że różnorodność jest kluczową wartością, a każda przestrzeń powinna być miejscem, w którym każdy czuje się mile widziany i akceptowany.
Bariery architektoniczne i sensoryczne – wyzwania dla osób z niepełnosprawnościami
Jednym z głównych wyzwań w kontekście dostępności fontann są bariery architektoniczne, które utrudniają swobodne korzystanie z tych miejsc osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi. Schody, wysokie krawężniki, nierówne powierzchnie czy brak odpowiednich pochylni stanowią przeszkody dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich lub mających trudności z chodzeniem. Nawet niewielkie różnice w poziomie terenu mogą być dla nich problematyczne.
Wysokie krawężniki czy brak podjazdów nie tylko ograniczają osoby na wózkach, ale także osoby starsze lub z problemami równowagi. Dodatkowo, brak oznakowania w alfabecie Braille’a czy innych formach dostępnych dla osób niewidomych ogranicza możliwość korzystania z przestrzeni publicznej przez osoby z niepełnosprawnościami wzrokowymi.
Oprócz barier architektonicznych, osoby z niepełnosprawnościami sensorycznymi często napotykają na problemy związane z hałasem czy światłem. Dźwięk tryskającej wody, choć relaksujący dla wielu, może być uciążliwy dla osób niedosłyszących. Z kolei ostre światła, migające refleksy wody mogą wywoływać dyskomfort u osób z nadwrażliwością na bodźce lub ataki epilepsji u osób z padaczką światłoczułą.
Rozwiązania bez barier – przykłady dobrych praktyk
Na szczęście istnieje wiele rozwiązań, które umożliwiają tworzenie dostępnych i inkluzywnych fontann miejskich. Przykładem może być projektowanie fontann na jednym poziomie, co eliminuje konieczność pokonywania schodów czy różnic w terenie. Dodatkowo, instalacja pochylni i podjazdów pozwala osobom na wózkach inwalidzkich na łatwy i samodzielny dostęp do przestrzeni wokół fontanny. Kluczowym elementem są również materiały antypoślizgowe, które zwiększają bezpieczeństwo wszystkich użytkowników, szczególnie w miejscach narażonych na kontakt z wodą.
Oznakowanie odgrywa także ogromną rolę – fontanny powinny być wyposażone w czytelne informacje, dostępne zarówno w tradycyjnej formie, jak i w alfabecie Braille’a, co umożliwia osobom niewidomym korzystanie z przestrzeni. Technologia może również wspierać dostępność, np. poprzez zastosowanie rozwiązań redukujących hałas, które zmniejszają uciążliwość dźwiękową. Miękkie, rozproszone oświetlenie pomaga z kolei uniknąć problemów związanych z nadwrażliwością na światło.
Doskonałe przykłady dostępnych fontann można znaleźć na całym świecie. Londyńska Diana, Princess of Wales Memorial Fountain jest przykładem fontanny zaprojektowanej na jednym poziomie, co ułatwia dostęp wszystkim użytkownikom. Crown Fountain w Chicago to z kolei interaktywna instalacja dostępna dla wózków inwalidzkich, stworzona z myślą o szerokim gronie odbiorców. W Polsce warto wspomnieć o fontannie Water Works w Parku Śląskim, która również spełnia wymagania dostępności, oferując zarówno pochylnię, jak i inne udogodnienia.
Podsumowanie
Projektowanie fontann bez barier to nie tylko kwestia spełniania wymagań technicznych, ale także wyraz szacunku dla różnorodności i potrzeby tworzenia przestrzeni dla każdego. Takie podejście nie tylko poprawia jakość życia osób z niepełnosprawnościami, ale także wzbogaca przestrzeń miejską, czyniąc ją przyjaźniejszą i bardziej otwartą dla wszystkich.
